Sảy thai tự nhiên là gì? Các dấu hiệu thường gặp chị em phải biết

Được mang thai và làm mẹ là hạnh phúc của mỗi người phụ nữ, thế nhưng có khoảng 10-15% phụ nữ bị sảy thai tự nhiên trong 20 tuần đầu thai kỳ. Để tránh sự cố đáng tiếc này, PGS.TS.BS Nguyễn Đức Hinh, Giám đốc Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội đã có những chia sẻ chi tiết về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết cũng như cách phòng ngừa sảy thai, chăm sóc thai kỳ khỏe mạnh và an toàn trong bài viết dưới đây.

Sảy thai tự nhiên là gì?

Sảy thai tự nhiên là tình trạng không còn thai nhi trong buồng tử cung trong vòng 20 tuần đầu tiên của thai kỳ. Hiện tượng này khác với việc phá thai chủ động bằng thuốc, hoặc chỉ định chấm dứt thai kỳ của bác sĩ vì lý do điều trị.

Thống kê cho thấy, có khoảng 10-15% trường hợp phụ nữ bị sảy thai tự nhiên. Nếu không tìm ra nguyên nhân chính xác, phụ nữ vẫn có nguy cơ bị sảy thai tự nhiên lần tiếp trong những lần mang thai tiếp theo. (1)

Nguyên nhân gây sảy thai tự nhiên

Buồn bã, đau đớn, tuyệt vọng… là tâm lý của người phụ nữ không may bị hư thai mà không rõ lý do. Theo PGS.TS.BS Nguyễn Đức Hinh, Trung tâm Sản Phụ khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, một số lý do khiến phụ nữ dễ bị sảy thai tự nhiên thường gặp nhất là: (2)

1. Độ tuổi của mẹ bầu

Nghiên cứu cho thấy, phụ nữ trong độ tuổi sinh nở khi mang thai có tỷ lệ rủi ro gặp biến cố sảy thai là 15%. Nếu mang thai ngoài 35 tuổi, tỷ lệ rủi ro này sẽ tăng lên 25%. Mang thai trên 40 tuổi, tỷ lệ tăng lên 35%. Điều này đồng nghĩa với việc độ tuổi mẹ bầu khi mang thai càng lớn thì tỷ lệ sảy thai càng cao do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể.

2. Bất thường nhiễm sắc thể

Phần lớn nguyên nhân gây sảy thai tự nhiên xuất phát từ bất thường nhiễm sắc thể của phôi thai, khiến phôi thai không thể tiếp tục phát triển như thai kỳ khỏe mạnh bình thường.

3. Vấn đề ở tử cung

Phụ nữ có cấu trúc tử cung phát triển bất thường như tử cung đôi, tử cung có sừng… hoặc mắc các bệnh lý liên quan đến tử cung như là lạc nội mạc tử cung, u xơ tử cung… cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn, hướng dẫn theo dõi thai kỳ chặt chẽ bởi đây là đối tượng có nguy cơ bị sảy thai từ rất sớm.

4. Vấn đề ở nhau thai

Một số trường hợp quá trình sảy thai tự nhiên là do vấn đề của nhau thai. Khi cơ thể mẹ bầu không đủ hormone Progesterone, nhau thai không thể bám vào niêm mạc tử cung sẽ không cung cấp đủ oxy và chất dinh dưỡng cần thiết cho thai nhi, khiến thai nhi không được nuôi dưỡng để tiếp tục phát triển.

5. Rối loạn miễn dịch

Hiểu một cách đơn giản, khi hệ miễn dịch cơ thể mẹ bầu hoạt động quá mức hoặc dưới mức so với bình thường sẽ xảy ra hiện tượng xem bào thai là vật lạ xâm nhập vào cơ thể (như vi khuẩn, virus), dẫn đến không chấp nhận và đào thải bào thai.

6. Nhiễm trùng khi mang thai

Khi mang thai, nếu mẹ bầu nhiễm phải virus hoặc vi khuẩn có hại như Rubella, lậu, giang mai, chlamydia, nấm, HIV… có thể khiến thai nhi phát triển bất thường.

7. Sử dụng thuốc trong thai kỳ

Một số mẹ bầu có bệnh lý mạn tính phải sử dụng thuốc điều trị thường xuyên như đái tháo đường, bệnh tuyến giáp, các bệnh miễn dịch… có nguy cơ sảy thai cao hơn. Mẹ bầu cần tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thuốc điều trị bệnh trong thời gian mang thai để loại trừ nguyên nhân này.

8. Ngộ độc thực phẩm khi mang thai

Việc bị ngộ độc thực phẩm khi mang thai cũng có thể dẫn đến sảy thai. Do đó, mẹ bầu nên chỉ nên ăn thức ăn được nấu chín kỹ, không ăn thực phẩm tái sống.

9. Sử dụng chất kích thích

Lối sống không lành mạnh, thường xuyên sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cà phê… cũng là một trong những nguyên nhân khiến mẹ bầu đối mặt với nguy cơ sảy thai sớm.

Bác sĩ Nguyễn Đức Hinh khuyến cáo, giai đoạn chuẩn bị mang thai và trong thai kỳ, chị em cần tránh sử dụng các chất kích thích và nhóm thực phẩm gây hại cho thai nhi. Nếu mang thai khi đã lớn tuổi, tốt nhất chị em nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn cách chăm sóc và theo dõi thai kỳ, đảm bảo thai nhi khỏe mạnh.

Dấu hiệu của sảy thai tự nhiên

Bác sĩ Nguyễn Đức Hinh chia sẻ những dấu hiệu sảy thai theo tuần mà mẹ bầu cần lưu ý để sớm nhận biết. (2)

Tuần 1 đến tuần 6 của thai kỳ

Đây là giai đoạn sớm, rất có thể nhiều chị em chưa cảm nhận được và chưa biết mình đã mang thai. Khoảng thời gian từ tuần 1 đến tuần 6, thai nhi vẫn đang trong quá trình hình thành phôi thai. Ở tuần thứ 6, kích thước thai nhi rơi vào khoảng 4-7mm, bằng một hạt đậu xanh.

Ở giai đoạn này, hầu hết mẹ bầu sẽ gặp phải các triệu chứng ốm nghén như buồn nôn, nôn, giảm cảm giác ngon miệng, căng tức ngực… Đây là dấu hiệu của một thai kỳ bình thường. Nếu chị em thấy những triệu chứng này dần biết mất, thay vào đó xuất hiện cơn đau bụng đột ngột, cơ thể mệt mỏi, thiếu sức sống, ra huyết âm đạo… chị em cần đến ngay bệnh viện để được thăm khám, thực hiện các kiểm tra cần thiết để có chẩn đoán chính xác.

Tuần 6 đến tuần 12 của thai kỳ

Bước sang giai đoạn này, thai nhi đang phát triển tương đối đầy đủ các cơ quan như mắt, mũi, miệng, tay, chân… Thai nhi cũng đã có những phản xạ nhẹ như đạp hoặc duỗi chân, tuy nhiên mẹ bầu chưa cảm nhận được, chỉ có thể nhìn thấy thông qua hình ảnh siêu âm.

Ở giai đoạn này, nếu mẹ bầu có những cơn đau bụng dưới, bị chuột rút và có chảy máu âm đạo… nhiều khả năng mẹ bầu đã bị sảy thai tự nhiên. Bởi hiện tượng chuột rút và chảy máu âm đạo là tình trạng phổ biến ở 3 tháng đầu thai kỳ, khi lượng hormone trong cơ thể mẹ bầu bị suy giảm trầm trọng.

Ngay khi phát hiện dấu hiệu này, mẹ bầu nên đến ngay bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và có biện pháp xử trí phù hợp.

Tuần 12 đến tuần 20 của thai kỳ

Từ tuần thứ 12 trở đi, thai nhi đã phát triển gần như hoàn thiện, mẹ bầu có thể cảm nhận được những cú đạp hoặc duỗi chân của con. Các giác quan của thai nhi cũng đã phát triển, do đó trong thời gian này bố mẹ nên tăng cường trò chuyện cùng con.

Mặc dù đã trải qua tam cá nguyệt đầu tiên (3 tháng đầu của thai kỳ) khá nhạy cảm, các triệu chứng ốm nghén không còn và nguy cơ sảy thai cũng thấp đi, tuy nhiên mẹ bầu không nên chủ quan, lơ là các triệu chứng bất thường. Mẹ bầu cần đặc biệt lưu ý các triệu chứng dưới đây để đến ngay bệnh viện:

• Đau vùng bụng dưới dữ dội;
• Khó thở;
• Chảy máu âm đạo;
• Chuột rút;
• Dịch tiết âm đạo.

Khi thấy có dịch tiết âm đạo, nhiều cặp đôi lầm tưởng là vỡ ối – một biểu hiện của sắp sinh. Tuy nhiên, bác sĩ Nguyễn Đức Hinh cho biết, giai đoạn này vẫn còn khá sớm và tử cung của mẹ bầu còn khá yếu nên chưa thể sinh nở. Thực tế ghi nhận nhiều trường hợp sảy thai tự nhiên ở giai đoạn này, do đó không nên loại trừ nguy cơ bị sảy thai. Tốt nhất, khi có dấu hiệu bất thường, mẹ bầu nên đến ngay bệnh viện để được bác sĩ Sản khoa kiểm tra, theo dõi và xử trí kịp thời.

Sảy thai tự nhiên có nguy hiểm không?

Sảy thai không chỉ tác động tiêu cực đến tâm lý, tinh thần mà còn ảnh hưởng nặng nề đến sức khỏe của phụ nữ. Bác sĩ Nguyễn Đức Hinh cho biết, nếu sảy thai mà không được can thiệp điều trị kịp thời và đúng cách có thể gây ra những biến chứng nặng nề ở phụ nữ. (3)

Cụ thể là:

• Tình trạng xuất huyết có thể tràn vào khoang bụng, nếu xuất huyết nặng có thể khiến phụ nữ choáng váng, đe dọa tính mạng nếu không cấp cứu kịp thời.
• Nhiều trường hợp bị sót mô bào thai trong tử cung sau khi bị sảy thai. Thông thường, mô này có thể được thải ra ngoài theo cách tự nhiên, tuy nhiên vẫn có trường hợp mô tồn tại trong cơ thể buộc phải can thiệp thủ thuật.
• Sảy thai tự nhiên nếu không tìm được nguyên nhân có thể gây sảy thai liên tiếp ở những lần mang thai kế tiếp. Nếu tình trạng sảy thai diễn ra 2-3 lần có thể gây ảnh hưởng xấu đến khả năng sinh sản, có thể gây vô sinh hiếm muộn ở nữ giới. Chính vì thế, ngay từ lần sảy thai đầu tiên, chị em nên thăm khám với chuyên gia Sản khoa để được kiểm tra, chẩn đoán chính xác nguyên nhân để có điều trị phù hợp.

Cần làm gì khi có dấu hiệu bị sảy thai tự nhiên?

Nếu chẳng may gặp phải các dấu hiệu của sảy thai tự nhiên nêu trên, chị em cần đến ngay bệnh viện càng sớm càng tốt. Bác sĩ Sản khoa sẽ tiến hành thăm khám và làm các kiểm tra cần thiết để có kết luận chính xác.

Nếu chỉ là dấu hiệu dọa sảy thai, chị em không nên quá lo lắng, thay vào đó cần:

• Giữ tinh thần vui vẻ, thoải mái, tránh căng thẳng, stress quá mức;
• Có chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi hợp lý, tránh những kích thích;
• Không quan hệ tình dục trong thời gian này;
• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng cần thiết cho thai nhi thông qua chế độ ăn hàng ngày. Chị em nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn bổ sung các loại vitamin tổng hợp vào thời điểm và liều lượng phù hợp.

Nếu không may dấu hiệu đó là của sảy thai, bác sĩ Sản khoa sẽ tư vấn cho chị em cách xử trí phù hợp. Có thể là:

• Nếu sảy thai tự nhiên diễn ra ở những tuần đầu tiên của thai kỳ: Để cơ thể tự loại bỏ mô bào thai một cách tự nhiên, không cần can thiệp.
• Nếu bị sót mô bào thai trong cơ thể, bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc hoặc thủ thuật phù hợp để làm sạch buồng tử cung.

Bác sĩ Nguyễn Đức Hinh chia sẻ thêm, thông thường sau khi sảy thai, chị em có thể thấy bị đau nhiều và chảy máu âm đạo. Đó là triệu chứng bình thường, sẽ tự biến mất sau một thời gian. Tuy nhiên, nếu các cơn đau ngày càng nghiêm trọng và chảy máu âm đạo nhiều hơn, chị em cần đến bệnh viện ngay lập tức bởi có thể có vấn đề ở tử cung.

Sau sảy thai khoảng 6 tuần, khi đã phục hồi sức khỏe và ổn định về tinh thần, chị em nên gặp bác sĩ Sản khoa để được thăm khám, tìm nguyên nhân chính xác gây ra hiện tượng tự nhiên bị sảy thai. Dựa vào đó, bác sĩ Sản khoa sẽ có hướng dẫn chuẩn bị cho lần mang thai tới được an toàn, thai nhi được khỏe mạnh hơn.

Phương pháp chẩn đoán và điều trị sau khi bị sảy thai tự nhiên

Khi mẹ bầu có những dấu hiệu nghi ngờ bị sảy thai, bác sĩ sẽ chỉ định kiểm tra vùng chậu và siêu âm để xác định chắc chắn có phải tình trạng sảy thai hay không. Nếu kết quả chẩn đoán là sảy thai, và tử cung của phụ nữ không bị nhiễm trùng, bác sĩ sẽ không chỉ định can thiệp điều trị, chỉ cần theo dõi và tái khám theo hẹn.

Tuy nhiên, nếu tử cung của phụ nữ cho thấy dấu hiệu nhiễm trùng hoặc có vấn đề bất thường khác, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện:

• Sử dụng thuốc: Ví dụ như thuốc Misoprostol để tử cung tự lành lại.
• Nong và nạo tử cung (D&C): Thủ thuật làm giãn cổ tử cung để loại bỏ các mô bào thai còn sót lại trong tử cung một cách nhẹ nhàng.

Chuẩn bị mang thai lại sau sảy thai tự nhiên như thế nào?

Sảy thai là sự cố đáng tiếc không cặp đôi nào mong muốn. Nếu không may bị sảy thai, chị em cần sớm sốc lại tinh thần và có sự chuẩn bị kỹ càng để lần mang thai tiếp theo được khỏe mạnh. (4)

Muốn vậy, chị em cần lưu ý những việc sau:

• Trao đổi với bác sĩ Sản khoa để được hướng dẫn thời điểm quan hệ tình dục để thụ thai sau sảy thai phù hợp, cũng như hướng dẫn các bước chuẩn bị sẵn sàng để bắt đầu một thai kỳ mới.
• Tuân thủ lịch khám thai đều đặn theo lịch hẹn của bác sĩ. Thông thường, nếu từng có tiền sử sảy thai ở lần mang thai trước, chị em sẽ được sắp xếp lịch khám thai dày đặc hơn để theo dõi chặt chẽ sự phát triển của thai nhi.
• Thông báo với bác sĩ về các bệnh lý mà chị em mắc phải hoặc các loại thuốc điều trị bệnh mà chị em đang sử dụng để được hướng dẫn sử dụng đúng cách trong thai kỳ.
• Thực hiện lối sống lành mạnh, có chế độ bổ sung đầy đủ dinh dưỡng một cách khoa học, tránh xa các chất kích thích và thực phẩm có hại cho cơ thể.

Phòng ngừa nguy cơ sảy thai tự nhiên

Để tận hưởng một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh, bác sĩ Nguyễn Đức Hinh khuyến cáo mẹ bầu nên:

• Tránh căng thẳng, luôn giữ tinh thần được vui vẻ, thoải mái;
• Chỉ nên làm những công việc nhẹ nhàng, không khuân vác đồ nặng, mọi hoạt động đứng lên hoặc ngồi xuống cần thận trọng;
• Bổ sung đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho thai kỳ như protein, canxi, acid folic, vitamin và chất xơ. Đặc biệt ăn nhiều hoa quả tươi và rau xanh để tránh bị táo bón trong thai kỳ. Tuyệt đối tránh xa các loại thực phẩm chế biến sẵn, nhiều dầu mỡ và các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cà phê…;
• Duy trì mức cân nặng hợp lý khi mang thai, tham khảo ý kiến bác sĩ Sản khoa để được hướng dẫn bài tập vận động phù hợp; Không tự ý sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, nhất là Misoprostol, Methotrexate, Retinoids, Ibuprofen. Tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng;
• Không quan hệ tình dục trong khoảng thời gian đầu để tránh kích thích làm tử cung tăng co bóp. Tham khảo ý kiến bác sĩ về thời gian quan hệ với tần suất và cường độ phù hợp, vừa giữ hạnh phúc đời sống vợ chồng, vừa không ảnh hưởng đến thai nhi.
• Tuân thủ lịch khám thai theo chỉ định của bác sĩ là việc làm quan trọng nhất.

Mang thai và làm mẹ là niềm hạnh phúc thiêng liêng của mọi người phụ nữ. Trung tâm Sản Phụ khoa, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh quy tụ đội ngũ chuyên gia Sản Phụ khoa giỏi chuyên môn, có nhiều năm kinh nghiệm, sở hữu hệ thống máy siêu âm hiện đại như siêu âm 2D, 3D, 4D, siêu âm màu Doppler cùng nhiều kỹ thuật hiện đại… mang trên mình sứ mệnh chăm sóc, đồng hành cùng chị em phụ nữ chăm sóc sức khỏe bản thân, chuẩn bị kỹ càng trước khi mang thai, tận hưởng thai kỳ khỏe mạnh, sinh nở an toàn, mẹ tròn con vuông.

Để được tư vấn và đặt lịch hẹn với các chuyên gia Sản khoa tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, chị em vui lòng liên hệ đến:

Sảy thai tự nhiên là điều không một ai mong muốn. Hy vọng với những thông tin bổ ích trên đây, chị em sẽ có sự chuẩn bị đầy đủ cho một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, chị em có thể liên hệ đến hotline Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh để được các chuyên gia Sản khoa hỗ trợ!